برج تاریخی الله الله آرامگاه شیخ صفیالدین اردبیلی
آرامگاه شیخ صفیالدین اردبیلی یکی از مکانهای تاریخی و باستانی شهر اردبیل در شمال باختری ایران و از آثار ثبت شده ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو است.
در این مکان علاوه بر آرامگاه شیخ صفیالدین اردبیلی، مقبرههای شاه اسماعیل اول (نخستین پادشاه صفویه) و همسر شاه اسماعیل (مادر شاه طهماسب) و نیز برخی از مشایخ و صاحبمنصبان دوران صفوی و نیز شهیدان ایرانی جنگ چالدران، قرار دارد. از دیگر بخشهای این مجموعه چینیخانه، مسجد، جنت سرا، خانقاه، چله خانه، شهیدگاه و چراغخانه است.
برج الله الله آرامگاه شیخ صفیالدین اردبیلی از مکانهای تاریخی و باستانی اردبیل
منزل و خانقاه شیخ صفی در همین مکان قرار دارد، و بر طبق وصیّت شیخ، جنازه اش را در اتاقی جنب خلوتخانه و باغچه و حوضخانه دفن کردند و بر قبر او بنایی ایجاد کردند تا علاوه بر مقبره شیخ صفی و مرقد شاه اسماعیل اول – آرامگاههای دیگری از شاه زادگان صفوی و فرزندان وی را در این بقعه و محل شهیدگاه قرار دهند. به گفته بیوک جامعی (۱۳۷۹)، مجموعه نفیس بقعه شیخ صفیالدین به نام عارف نامدار شیخ صفیالدین اردبیلی جد سلاطین صفویه، در سال ۷۳۵ ه.ق به دست فرزند وی صدرالدین موسی بنا شد. پس از شروع حکومت صفویه، به سبب ارادت شاهان صفوی به جد خود، واحدهای مختلفی به این مجموعه اضافه شد. به ویژه در دوره شاه عباس اول و از آن جا که وی ارادت فراوانی به شیخ صفی الدین داشت و بسیار به زیارت مقبره وی میرفت، برای تکمیل و تزیین این اثر، کارهای فراوانی صورت گرفت. در عصر صفوی، بقعه شیخ با حضور استادان بزرگ عهد صفوی چنان به زیور آراسته شد که هم چنان پس از گذشت چندین قرن به عنوان یکی از مفاخر تاریخی و فرهنگی ایران بهشمار میآید.
یکی از موارد منحصربهفرد این مجموعه این است که این بقعه حاوی دهها اثر بدیع در مضامین مختلف رشتههای هنری است که از آن جمله میتوان به عالیترین نوع کاشی کاری معرق و مقرنس و گچبری کتیبههای زیبا و نفیس و خط خطاطان بزرگ دوره صفوی (میر عماد، میر قوام الدین، محمد اسماعیل و…) منبتهای ارزنده، نقره کاری، تذهیب و طلاکاری، نقاشی و تنگ بری و غیره اشاره کرد. این اثر از ساختار معماری فخیمی برخوردار است که گرد هم آمدن فضایل هنری نامبرده، آن را در مجموعههای تاریخی ایران شاخص و متمایز نمودهاست.
برج الله الله آرامگاه شیخ صفیالدین اردبیلی از مکانهای تاریخی و باستانی اردبیل
در جریان جنگهای ایران و روسیه در دوره قاجار و سقوط اردبیل، نسخ خطی کتابخانه شیخ صفیالدین اردبیلی توسط روسها به غارت رفت. هماکنون آن نسخ در موزه سن پترزبورگ در روسیه نگهداری میشوند. این بنای تاریخی در محله عالی قاپو است.
وضعیت کنونی بقعه
سردر اصلی و کاشی کاری بقعه شیخ صفی الدین تا سال ۱۳۲۱ خورشیدی در ضلع شمالی میدان فعلی عالی قاپو قرار داشته که در آن سال بقایای سردر به دستور اداره کل باستانشناسی برداشته شد و کاشیهای معرق آن فعلاً در انبار بقعه نگهداری میشوند. سردر یادشده در زمان شاه عباس دوم برای بقعه ساخته شد و زیر نظر اسماعیل نقاش اردبیلی در سال ۱۰۵۷ به اتمام رسید. در حال حاضر هیچ گونه آثاری از این سردر مشهود نیست. امروزه از ضلع خاوری میدان عالی قاپو با گذشتن از در چوبی بزرگ وارد حیاط مشجر مستطیل شکل بقعه به ابعاد ۹۲*۵/۲۶ متر میشویم.
دور تا دور این حیاط با دیوارهای آجری که از روی ازاره سنگی و به صورت تاقنما ساخته شده محصور گشتهاست. ضلع خاوری حیاط یادشده با دری به ابعاد ۱۴۵۰*۵۷۰ سانتیمتر غیر مسقف باز میشود. این راهرو بینابین حیاط بزرگ مشجر و صحن اصلی قرار دارد. راهروی مذکور با دری در ضلع شمالی به محوطه شهیدگاه و در ضلع جنوبی به محوطهای معروف به «چله خانه» یا قربان گاه مرتبط میشود که در سالهای اخیر در مشرف به شهیدگاه مسدود شدهاست. دیوارهای جانبی این راهرو دارای تاقنمای کاشی کاری بوده که به مرور زمان ریخته و اکنون قسمتی از آ «بازسازی شدهاست.
برج الله الله آرامگاه شیخ صفیالدین اردبیلی از مکانهای تاریخی و باستانی اردبیل
راهرو مذکور با گذشتن از محوطه کوچک درگاه سنگی به صحن اصلی متصل میشود. صحن اصلی حیاطی است مستطیل شکل به ابعاد ۴۰/۳۰*۱۰/۱۶ متر مفروش با تخته سنگهای صاف که حوضی در وسط آن قرار دارد. درگذشته در وسط این حوض چاه آبی بودهاست که با استفاده از سطل و طناب برای وضو گرفتن از آن استفاده میشدهاست. این چاه در حال حاضر مسدود شدهاست. از جمله اشیای نفیس بقعهٔ شیخ صفی، «فرش» مشهور اردبیل است که در حال حاضر در موزهٔ ویکتوریا و آلبرت لندن نگهداری میشود
مسجد جنت سرا
در سمت چپ سرسرای ورودی، مسجد جنت سرا قرار گرفته. جنت سرا به صورت فضای هشت ضلعی طراحی شده و فاقد محراب است. چنین به نظر میرسد که فضای جنت سرا بیشتر برای انجام مراسم صوفیانه و گرفتن مجالس سماع عارفانه بوده و سنگ میدان یا «میدان داشی» آن هنوز در مجموعه بقعه شیخ صفی الدین موجود است. مسجد جنت سرا در گذشته دور دارای سقف گنبدی بوده که پس از فروریختن در دوره قاجاریه، سقفی چوبی و مسطح روی آن ایجاد شد که بر ۱۶ ستون چوبی استوار شدهاست. مسجد جنت سرا از نمای بیرونی مشرف به صحن داخلی سرسرای عظیمی است که در مقابل آن پنجره مشبک گره چینی نصب شده و در جناحین آن دو نیم قوس در ورودی اتاق متولی قرار گرفتهاست.
برج الله الله آرامگاه شیخ صفیالدین اردبیلی از مکانهای تاریخی و باستانی اردبیل
قندیل خانه
این بخش در حقیقت قسمت اصلی بناست و دقیقاً رو به روی سرسرای ورودی در دو طبقه قرار گرفتهاست. پنج پنجره چوبی در طبقه فوقانی و پنج پنجره در زیر آن نمای بسیار زیبایی را قندیل خانه بخشیدهاست.
برج الله الله آرامگاه شیخ صفیالدین اردبیلی از مکانهای تاریخی و باستانی اردبیل
چینی خانه
چینی خانه در قسمت خاوری قندیل خانه یا رواق اصلی قرار گرفته که با دو ورودی باریک با دارالحفاظ ارتباط مییابد. ساختمان چینی خانه دارای چهار شاه نشین و دارای تاقنماهای فوقالعاده زیبا و نفیس از نوع مقرنس گچی است که روی آن نقاشی و طلاکاری شدهاست. هماهنگی و توازن رنگها با سطوح مقرنس از اسلیمها و گلهای مختلف منظرهای شگفتانگیز را ایجاد کردهاست. این مکان در دوره صفویه محل نگهداری ظروف زرینه، سیمینه و ظروف سفارشی شاه عباس اول از کشور چین بودهاست.
برج الله الله آرامگاه شیخ صفیالدین اردبیلی از مکانهای تاریخی و باستانی اردبیل
پناهگاه
مقبره شیخ صفیالدین اردبیلی در عهد صفوی مکانی مقدس بهشمار میرفت و حکم بست و پناهگاه داشت. کسانی که در آنجا متحصن میشدند حتی اگر از جانب شاه محکوم به اعدام بودند، جانشان در امان بود. مثلاً سلطان حسینخان شاملو برای حفظ جانش از دست اسماعیل قلیبیگ شاملو به این آرامگاه پناه برد.
کتابخانه
درپی عهدنامه ترکمانچای در سال ۱۲۰۶، ایران پذیرفت تا تمامی نسخ خطی کتابخانه شیخ صفیالدین اردبیلی که در آرامگاه قرار داشتند، به عنوان بخشی از غرامتهای روسیه، ضبط و به آن کشور منتقل شوند.
بخشهای مختلف مجموعه بقعه شیخ صفی الدین
آن گونه که بیوک جامعی (۱۳۷۹) به نقل از کتاب «صریح الملک» عنوان کردهاست، بخشهای مختف بقعه شیخ صفی الدین عبارتاند از:
حرم و دارالحفاظ
مقبره شاهزادگان در جانب شرقی دارالحفاظ
ایوان بزرگ رو به قبله دارالحدیث که از آثار دوران شاه اسماعیل اول بوده و در دو جانب غربی و شرقی مقبرههای مسقفی از اولاد و مشایخ صوفیه قرار داشتهاست.
چلهخانههای قدیم و جدید و محل جلوس شیخ صفی الدین بودهاست.
مقبره همسر شاه اسماعیل (مادر شاه طهماسب)
مقصورهای در برابر ایوان دارالحدیث
محوطه شهید گاه در شمال گنبد دارالحدیث
محل جلوس شیخ صدرالدین موسی
حجرهها که از چهل عدد بیشتر بوده
صفه مزارهای برخی از امیران و سران خاندان صفوی
نانوا خانه یا آشپزخانه
آشپزخانه و دیگ خانه و حجرههای متعلق به آن و ایاغ خانه
حجره رو به مزار شیخ صفی الدین که آرامگاه مشایخ صوفیه بودهاست.
شربت خانه در کنار چشمه آبی مشتمل بر حوض و محل پختن حلواها و شیرنیها
خونچه خانه و انبار با حجرههای فوقانی و تحتانی
دفترخانه شامل دهلیز و خانه و محوطهای میان شربت خانه و خونچه خانه
نقاره خانه که زیر سقف آن سقاخانه بوده و در پشت آن حمام و برخی خانههای متعلقه قرار دارد.
هیمه خانه و زمینی در اطراف آن
فضای بیرون در آستانه که در مقابل آن کوچه و دکانها قرار داشت
کتابخانه
آموزش کامل گنج یابی در ایران (پکیچ دفینه و زیرخاکی مشک آبادی)
تمام اطلاعات و منابع مهم گنج یابی و دفینه یابی به زبان فارسی در این مجموعه موجود است. دانلود بزرگترین مجموعه آموزش کامل گنج یابی و نشانه های دفینه (پکیج دفینه و زیرخاکی مشک آبادی) مجموعه بزرگ و کم نظیر آموزش کامل گنج یابی در ایران، اولین کامل ترین پکیچ گنج یابی و نشانه های ...
دانلود کتاب رمز گشایی جوغن ها(شناخت گنج یابی)
دانلود کتاب رمز گشایی جوغن ها، کتاب گنج یابی و آشنایی با دفینه ها +تصویری کاسه ها و جوغن ها شناخت جوغن ها در گنج یابی بسیار مهم است چون: يکي از بيشترين علايمي که در ايران عزيز وجود داره سنگ کاسه و جوغنها هستند کاسه ها به طور معمول نشانه قبر هستند اما بعضي مواقع تفسير ديگري نيز ...
دانلود کتاب رمز گشایی جوغن ها(شناخت گنج یابی)
دانلود کتاب رمز گشایی جوغن ها، کتاب گنج یابی و آشنایی با دفینه ها +تصویری کاسه ها و جوغن ها شناخت جوغن ها در گنج یابی بسیار مهم است چون: يکي از بيشترين علايمي که در ايران عزيز وجود داره سنگ کاسه و جوغنها هستند کاسه ها به طور معمول نشانه قبر هستند اما بعضي مواقع تفسير ديگري نيز ...
دانلود کتاب گنج باستان (آموزش دفینه یابی)
دانلود کتاب گنج باستان ، شناخت شیوه های گنج یابی و دفینه با تصاویر کتاب گنج باستان مطلب و تصاویر مستدل و جمع آوری شده در مورد دفینه و اماکن باستانی و شیوه های شناخت گنج و دفینه یابی می باشد. این اطلاعات با ارزش و کمیاب، مجموعه مطالعات تجربی و نیز استخراج از کتابهای نایاب و ...
دانلود کتاب دویست نشانه دفینه و گنج
کتاب 200 نشانه دفینه ،منبعی ارزشمند برای شناسایی و آگاهی از دویست علامت، سمبل و نشانه در گنج یابی و بهترین راهنما برای درک مفاهیم گنج نامه ها و نسخه های دفینه می باشد. در کتاب دویست نشانه دفینه و گنج ، علائم و دفینه ها با تصویر واضح طراحی شده و طی جدول بندی منظم و علمی معنای ...
نظرات شما عزیزان: